Vetten. De ene persoon vermijdt ze liever en de ander schat ze op hun waarde. Daardoor zijn er veel discussies over deze voedingsstof. Want wanneer een persoon overgewicht of obesitas heeft, wordt er eigenlijk bedoeld dat deze persoon een te hoog vetpercentage heeft. Hierdoor ben je geneigd te denken dat vetten dus slecht zijn. Maar niets is minder waar! Je hebt vetten namelijk nodig voor een goede gezondheid. Maar wat zijn vetten nou eigenlijk en welke functies vertolken ze in je lichaam? Daar ga je achter komen in dit artikel van of vetten gezond zijn.
Wat zijn vetten?
Vet is een van de drie macronutriënten waar je voeding uit bestaat. De andere twee zijn koolhydraten en eiwitten. Terwijl een gram koolhydraten of eiwitten 4 calorieën bevatten, bevat vet al 9 calorieën per gram. Daarom wordt vet gezien als een dikmaker vanwege de vele calorieën die het bevat. Maar vanwege deze hoge calorische waarde is vet ook een hele goede energiebron. Het opgeslagen vet in je lichaam wordt namelijk vooral aangesproken bij lang durende fysieke activiteiten zoals hardlopen of fietsen.
Vet is dus een soort van energieopslag in je lichaam. Het bestaat uit koolwaterstoffen, meestal triglyceriden genaamd. Deze bestaan uit een combinatie van glycerol en vetzuren. Vetzuren zijn moleculen die bestaan uit een koolstofketen met waterstofatomen eraan vast. Bij sommige koolstofatomen zijn nog een aantal verbindingen vrij. Dit zijn dan onverzadigde vetzuren omdat niet alle verbindingen verbonden zijn aan een waterstofatoom. Wanneer wel alle verbindingen verbonden zijn spreken we van een verzadigd vetzuur. Hier volgt later meer over.
Welke soorten zijn er?
Er zijn verschillende soorten vetten in ons lichaam te vinden. Hieronder volgen een paar van de belangrijkste.
- Triglyceriden. Dit zijn de meest voorkomende vetten in het lichaam. Ze worden opgeslagen in de vetcellen en worden gebruikt als energiebron wanneer de energiebehoefte toeneemt.
- Cholesterol. Deze stof wordt voornamelijk in de lever aangemaakt, maar is ook te vinden in kleine hoeveelheden in onze voeding. Cholesterol is belangrijk voor de aanmaak van bepaalde hormonen en vitamine D.
- Fosfolipiden. Dit zijn vetten die een belangrijke rol spelen in de structuur van celmembranen. Een membraan van een cel bestaat namelijk uit een dubbele laag fosfolipiden.
- Sphingolipiden. Dit is een groep vetten die in vrijwel alle cellen voorkomt. Sphingolipiden zijn belangrijk in de celmembranen ter bescherming van de cel tegen invloeden van buitenaf. Daarnaast zijn ze belangrijk bij de cel communicatie.
Welke van de verzadigde of onverzadigde vetten is gezond?
Naast deze verschillende soorten vetten, zijn vetten ook nog onder te verdelen in verzadigde en onverzadigde vetten. Verzadigde vetten zijn een type vet waarvan de vetzuren geen vrije verbindingen bevatten. Ze zijn dus “verzadigd” met waterstofatomen. Verzadigde vetzuren komen vooral voor in dierlijke producten zoals vlees, kaas en boter. Daarnaast komen ze ook voor in plantaardige producten zoals kokosolie. Een hoge inname van verzadigde vetzuren is in verband gebracht met onder andere een hoger risico op hart- en vaatziekten. Dit komt doordat deze vetzuren het LDL cholesterolgehalte in het bloed verhogen.
Naast verzadigde vetzuren, zijn er dus ook nog onverzadigde vetzuren. Hierbij zijn er nog wel verbindingen vrij en dat betekent dus dat ze niet volledig verzadigd zijn. Onverzadigd dus. Hier hebben we twee verschillende soorten van. Zo heb je de enkelvoudig onverzadigde vetzuren (omega-9). Dit zitten vooral in olijven, olijfolie en verschillende soorten noten. En er zijn ook meervoudig onverzadigde vetzuren (omega-3 en omega-6). Omega-3 vetzuren zijn vooral te vinden in vette vis zoals zalm en makreel. Omega-6 vetzuren vind je daarentegen weer in onder andere noten, zaden, pitten en de oliën ervan.
De onverzadigde vetzuren zien we als vetten die gezond zijn, ten opzichte van verzadigde vetzuren. Dit komt omdat ze niet bijdragen aan een hoger cholesterolgehalte in het bloed. Daarnaast dragen omega-3 vetzuren bij aan een gezonde werking van het hart en verlaagt omega-3 het risico op hart- en vaatziekten. Hierbij is het wel goed om te weten dat je een gezonde balans hanteert tussen omega-3 en omega-6 vetzuren. Een teveel aan omega-6 vetzuren kan leiden tot ontstekingen en andere gezondheidsproblemen. Daarom moet je meer omega-3 dan omega-6 binnen krijgen.
De functies van vetten in je lichaam
Er zijn dus veel verschillende soorten vetten te vinden in onze lichamen. En deze soorten vertolken ook weer allerlei functies waardoor ons lichaam goed blijft functioneren. Eén van de belangrijkere functies van vet is de opslag van energie in het lichaam. De triglyceriden worden uit je voeding gehaald en deze worden dan opgeslagen in de vetcellen. Hier ligt het opgeslagen totdat het lichaam de energie nodig heeft. Het lichaam spreekt deze vetreserves aan in tijden van een lage energie opname of een verhoogde energiebehoefte zoals wanneer je wilt afvallen of wanneer je veel sport. Vetten zijn een hele goede energiebron. Een gram vet levert namelijk ruim twee keer zo veel energie op aan calorieën dan bijvoorbeeld koolhydraten, een andere brandstof die het lichaam vaak gebruikt.
Bescherming en isolatie door vetten voor een gezond lichaam
Naast het leveren van energie, heeft het opgeslagen vet nog een functie. Dat is namelijk het isoleren van het lichaam zodat het warm blijft en biedt het dus bescherming tegen de kou. Hierdoor raak je als persoon minder energie kwijt aan het lichaam op temperatuur te houden.
Daarnaast biedt het vet ook bescherming van de organen in het lichaam. Ze helpen bijvoorbeeld om de hersenen te beschermen tegen beschadiging. Daarnaast zorgen de vetten er ook voor dat de overige organen van elkaar geïsoleerd zijn.
Belangrijk bij bepaalde vitamines
Maar misschien wel de belangrijkste functies van vetten hebben betrekking tot bepaalde vitamines. Sommige vitamines zijn alleen in vet oplosbaar. Hierdoor kunnen deze vitamines alleen door het lichaam en door celwanden heen vervoerd worden wanneer ze opgelost zijn in vet. Deze vitamines zijn vitamine A, D, E en K. Deze worden in de dunne darm opgenomen en dat gaat het dus het beste in combinatie met wat vet voedsel zoals bijvoorbeeld vette vis.
Een andere belangrijke functie van vetten heeft te maken met de hormonen in het lichaam. Ze zijn namelijk nodig bij de productie van hormonen. Veel hormonen zoals testosteron en oestrogeen worden dus van vetten gemaakt.
Waar moet je op letten met vetten bij gezond afvallen?
Vetten zijn dus onmisbaar voor een gezond lichaam. Alleen omdat vet veel calorieën bevat zien mensen vet vaak als een dikmaker. Dit is niet geheel onterecht, want te veel vet eten is inderdaad weer niet goed. Maar je hebt dus wel wat vetten nodig uit je voeding. Normaal gesproken moet ongeveer 30 á 35% van je voeding uit vet bestaan. Alleen waar moet je op letten wanneer je bezig bent met afvallen?
Wanneer je probeert af te vallen is het belangrijk om minder calorieën te consumeren dan je verbrandt. Als je dit voor een langere periode vasthoudt verlies je namelijk gewicht. Alleen het eerste wat mensen doen wanneer ze calorieën willen minderen is vetten schrappen uit hun voedingspatroon. Een beetje vet minderen is natuurlijk niet erg, maar meestal verwijderen mensen de verkeerde voedingsmiddelen uit hun patroon. Vaak worden bereidingsvetten en vette vis eruit gehaald terwijl dit juist bronnen zijn van de in vet oplosbare vitamines. Daarnaast is vette vis ook nog rijk aan onverzadigde vetzuren. Onverzadigde vetzuren leveren tal van gezondheidsvoordelen op. Daarom is het dus verstandig om in ieder geval meer onverzadigd dan verzadigd vet te eten. Een betere optie om te schrappen zou dan zijn de vette tussendoortjes zoals allerlei soorten koekjes.
Dus probeer je af te vallen? Verwaarloos dan niet je vet inname. Vervang verzadigde vetten voor onverzadigde vetten en dan ga je naast afvallen ook nog je gezondheid verbeteren. Een boek wat mij meer de waarde van vetten liet inzien en hoe gezond vet is, was het boek Vet Belangrijk van Mariëtte Boon en Liesbeth van Rossum. Hierin wordt in makkelijk te begrijpen taal de functie en voordelen van vet in het lichaam uitgelegd. Dus wil jij dit boek ook lezen? Klik dan hieronder om het boek Vet Belangrijk te kopen!
